Conversas

 

Foto (Eladio Monea) 

Un día de feira como outro calquera

     Quedaran en verse no Mesón para saír todos xuntos, ao final resultara un grupo bastante numeroso, máis homes que mulleres entre os que tamén habería algún raparigo. Era un día sete ou dezasete dun mes do verán de pouco despois da guerra, polo tanto día de feira en Ourense. Máis ou menos todos levaban unha lista, fose escrita ou ben na cabeza, de cousas que precisaban ou encargos que lle fixeran. Erguéranse ás catro da mañá coa idea de que lle rompera o día en Trelle e poder estar nas primeiras horas na feira que era cando mellor se comerciaba.

   Aínda que saíran todos xuntos, subindo a Pedra Furada o tío Rubio e David (Gaiteiro), sen darse de conta, fóranse quedando distanciados coa escuridade, enfrascados como irían nunha conversa moi animada que por momentos facía que se quedasen parados a razoar ou discutir. Os que ían diante a veces tamén se paraban e chamábanos para que apurasen mais, eles en principio contestábanlle desde preto, pero xa no alto e pasada a Costa Rubia a súa voz soaría cada vez máis lonxe. Cando chegaron a Trelle esperaron que se fixese de día pero como os retrasados non chegaban, razoaron entre todos en que non lle debía de haber ocorrido nada malo, xa que coñecían ben o camiño por habelo feito outras veces, e outro perigo non tiña porque haber. Con esa tranquilidade reiniciarían a súa viaxe hasta preto da capital, ademais non sería a primeira vez que ocorría iso, que saían todos nun grupo e chegasen en dous ou tres.

   Cando empezou a romper o día e avistaron as primeiras casas dunha aldea, o tío Rubio e o tío David empezaron a notar que algo ía mal. Non era que lles preocupase non ver ao resto da xente polo camiño, non, o problema era que aqueles montes e aquelas casas que estaban a avistar non lle estaban sendo nada coñecidas. Polo que levaban andado e o tempo transcorrido xa tiñan que estar vendo o pobo de Trelle pero, do que estaban seguros era de que aquilo nin era nin se parecía nada a Trelle. Nunha das primeiras casas escoitaron ruídos de xente levantada e dirixíronse alí para ver si alguén lle podía dicir onde se atopaban. Saíulle un home que se acababa de erguer da cama e aínda medio durmido díxolle que aquel pobo chamábase San Fiz.

 

O tío Remixio (O Rubio)  e David (O gaiteiro)

   Un dos puntos de encontro que adoitaban ter os que facían a viaxe de Santomé a Ourense era o bar de Ermitas en Cabeza de Vaca. Pasado Trelle collían o camiño que ía ao San Benito sen entrar no pobo de Moreiras e de alí xa era todo baixar hasta a capital. O bar de Ermitas viña a ser a última casa de pedra que había á esquerda da estrada de Cabeza de Vaca baixando cara Ourense. Sempre tivera fama de que se comía ben e con abundancia, unha das súas especialidades eran os callos; pedir unha ración de callos despois de andar preto de vinte quilómetros sería o máis frecuente para aquela xente, había incluso quen pedía dúas medias racións porque custarían o mesmo e así acababa comendo dúas patas de vitela xa que acostumaban a servir unha en cada prato.

   O veciño de San Fiz cando escoitou ao Rubio e o Gaiteiro contarlle de onde viñan e que lle puido haber pasado para perderse e ir dar alí, non lle estrañara moito e explicoulle como puido ser. Pouco despois de pasar a Costa Rubia había unha pista á esquerda que ía dar á aira de Xestosa, hoxe é unha estrada asfaltada pero daquelas era un camiño de terra que non se diferenciaría moito do que continuaba cara Trelle. Como era de noite e non levaban nada para alumealos, collerían esa pista despistados e entretidos pola conversa; cando chegan á altura de Xestosa non ven o pobo porque aínda non había luz eléctrica e seguía todo ás escuras, ademais o camiño seguía recto xa que tampouco existía a estrada de Xestosa a Santomé, cando pasan á altura de Castiñeiras debeulle de ocorrer o mesmo e aí a explicación de ir dar a San Fiz.

   Con todo iso xa pasaría das sete da mañá e case estaban tan lonxe do seu destino como cando saíran da casa. Dándolle voltas a súa situación e guiados polos consellos dos veciños, os viandantes deciden baixar hasta Puga, coller a barca que cruzaba o río Miño á altura de Barbantes e alí esperar o tren que viña de Vigo que os levaría a Ourense. O tempo que lle leva facer ese percorrido, buscar ao barqueiro que os pasara o outro lado e esperar o tren, faría que chegasen xa preto do mediodía e medio mortos de fame á capital.

   O grupo que fora polo bo camiño aínda mantiña unha esperanza de que acabasen chegando os que faltaban mentres eles almorzaban, pero ao non ser así decidiron proseguir o xa pouco que lle quedaba baixando polo Santo do Can e Rabo de Galo ata o Couto e de alí á feira que daquelas sería nos Remedios. Aínda que hoxe é coñecido como Salto do Can, hai quen sostén que o lugar antigamente chamábase Santo do Can porque, hasta non fai moito existía un peto de ánimas coa imaxe do San Roque na parede da casa onde vivía un curandeiro e, como se sabe, a imaxe de San Roque aparece sempre cun can ao seu lado. Peor sería nos tempos en que algúns iluminados quixeran castelanizar os nomes galegos e traduciran a Salto do Can por Salto del Perro, a Rabo de Galo por Cola de Pollo e a Mariña Mansa por Patata Fina.

   O motivo que levara ao tío Rubio aquel día a Ourense, aparte de comer o pulpo na feira, era facer unha encarga de mercadoría para a tenda que tiñan en Santomé. Para tal cometido achegárase aos almacéns do Mazaira no barrio da Ponte e alí fóralle ditando ao encargado a larga lista de mercancía que levaba anotada coa idea de que lla levasen no próximo camión de reparto que pasara pola zona. Daquelas, como non había ningunha estrada que chegase a Santomé, a única maneira de que fose un camión era polo camiño que ía da Bouza polo Marco e contando sempre que non estivese moi mollado para non patinar na costa da Fontela. Como sería a sorpresa do tío Rubio cando lle din que xusto esa tarde ía saír un reparto para Macendo e que poderían aproveitar para levar o seu encargo. Xa que agora parecía que tiña a sorte de cara, pediríalle tamén o favor de poder ir dúas ou tres persoas subidas nese mesmo coche.

   Por outra banda o tío David tiña que recoller unha gaita na Rúa das Tendas, que deixara a reparar uns días antes porque lle rompera o fol e tiña o punteiro desafinado.

   Cando volven a xuntarse á hora de comer no campo da feira atópanse con algúns dos veciños que saíran xuntos pola mañá e que estaban preocupados polo que lles puidera haber ocorrido. Alí cóntanlle a súa odisea e non dan crédito do que escoitan. A viaxe de volta faríana subidos, máis de dous e de tres, na caixa do camión do Mazaira mesturados cos bidóns de aceite, os sacos de arroz, azucre e caixas de galletas para a tenda do tío Rubio.

   Os rapaces que aquela tarde estaban a xogar no Souto escoitaran o ruído do motor dun coche, e como sempre que iso sucedía, botáranse a correr polo camiño do Arroio coa idea de alcanzalo e vir enganchados nel sen que o condutor se decatase.

   Cando estaban á altura da Cruz pareceulle que, mesturado co ruído do motor, soaba unha gaita acompañada de voces cantando. Cando avistan ao camión dobrando na revolta das Airiñas, ven a un gaiteiro subido no alto, tocando a saia da Carolina e acompañado dun pequeno grupo de xente facéndolle aquel estribillo:

 

 bailaches Carolina

 bailei si señor

dime con quen bailaches

  bailei co meu amor

  bailei co meu amor, bailei co meu amor…

 🎵  Carolina